KiesmetjeHart!

Wat is Populisme?

In de volksmond heeft het begrip populisme vaak een negatieve klank. Het begrip wordt gebruikt om politici te beschuldigen van het misleiden van de kiezer. Populisten zouden enkel zeggen wat het volk horen wil. Door wetenschappers wordt het begrip populisme op verschillende manieren ingevuld. De beweging zet zich enkel af tegen de gevestigde orde.

Een populistische beweging ontstaat wanneer een grote groep mensen in de samenleving zich ervan bewust wordt geen toegang te hebben tot het centrum van de macht. Zij verwijt de elite niet naar het volk te luisteren. Het populisme stelt groot vertrouwen in het gezonde (boeren)verstand van gewone mensen en vindt dat de wil van het volk het uitgangspunt moet zijn in de politiek. Hierdoor kan het populisme zich verbinden met zowel linkse als rechtse ideologieën. In de praktijk verbindt het populisme zich vooral met rechtse denkbeelden en maatregelen.

Verder kenmerkt de beweging zich door concentratie rondom een leider, het gemis aan partijdiscipline en een  gestructureerde partijorganisatie. De beweging heeft het uitgangspunt dat de politiek gezuiverd moet worden van allerlei misstanden, de voorkeur voor directe democratie en beperkt regeringssucces. Populisme wordt gezien als een symptoom van een dieperliggend probleem in de democratie. Onze representatieve democratie claimt iedereen te vertegenwoordigen, maar in de praktijk blijkt dit onmogelijk.

Hoofdlijnen

Onder protestpopulisme scharen ze de populistische bewegingen waarbij de nadruk in eerste plaats gelegd wordt op protest. Deze bewegingen protesteren tegen bepaalde ontwikkelingen, bijvoorbeeld tegen de mondialisering. Het protestpopulisme kent vaak een charismatische leider. Dit is een leider met charismatisch gezag, gezag gebaseerd op het geloof van de volgelingen in de buitengewone gaven van de leider.

Identiteitspopulisme of nationaal-populisme legt de nadruk op de collectieve identiteit van de natie.   Ze richten zich tegen vreemdelingen en roepen op tot zelfverdediging van de nationale identiteit. Deze vorm van populisme kan ontaarden in vormen van racisme. Fundamentalistisch leiderschap rust op traditioneel gezag, gezag dat gebaseerd is op bevelen waarvan de inhoud wordt bepaald door hen zelf ontworpen  traditie. Dit leidt vaak tot onderdrukking van delen van de bevolking en verheerlijking van de verdedigers van de traditie. Deze vorm is ondemocratisch.

Wat trekt aanhangers in het populisme aan?

Kiezers voelen zich vooral aangetrokken tot het populisme doordat een beroep doet op het gevoel van het volk. Het populisme biedt velen een gevoel van samenhorigheid. De aanhangers willen graag ergens bij horen omdat ze zich onbegrepen en ongehoord voelden. Doordat vooral op het gevoel van het volk wordt ingespeeld is het populisme, in het bijzonder het identiteitspopulisme, erg gevoelig voor een intolerante opstelling naar anderen in de samenleving.               De populistische leider simplificeert de politiek en vertelt zijn aanhangers in eenvoudige en duidelijke taal waar ‘het’ omgaat. Hij verwoordt het wantrouwen van het volk en bindt de strijd aan met het vermeende machtsmisbruik van de gevestigde orde. De zogenaamde elite zou enkel aan zijn eigen privileges denken en geen aandacht schenken aan de noden van het gewone volk. Hij laat het volk versteld staan door zijn arrogantie, uiterlijke verschijning en ongewone of onberekenbare stijl van handelen.

Het succes van populistische bewegingen

Uit wetenschappelijk onderzoek naar het wisselende succes van populistische partijen in West-Europa blijkt dat sociaal-culturele factoren als bijvoorbeeld klassepositie, religie, woonomstandigheden of het percentage migranten niet doorslaggevend zijn voor het succes van een populistische partij. In elk land afzonderlijk bepaalt de politieke situatie of er behoefte is aan een populistische partij. Er zijn drie factoren die het succes van populistische partijen bevorderen, namelijk het kiesstelsel, de reputatie van de gevestigde partijen en de politieke strijd tussen de oude partijen.

Een kiesstelsel, gekenmerkt door evenredige vertegenwoordiging en coalitiepolitiek vergroot de kans op groeiende nationalisme en populisme.

Het populisme ontstaat en wordt gevoed door de onvrede en het wantrouwen van het volk naar de gevestigde orde.(achterkamertjespolitiek)

Wanneer politieke partijen geen duidelijk ideologisch profiel hebben en de regeercultuur wordt gekenmerkt door consensus schept dit ruimte voor een populistische beweging om thema’s als veiligheid, migratie en milieu te politiseren. Als er voldoende strijd is in de politieke arena en de politieke partijen profileren zich ideologisch scherp, dan ontstaat deze ruimte niet.

Populistische bewegingen in Nederland

Nederland waren er diverse populistische bewegingen, zo als de Plattelanderbond i o.l.v. Boer Braat i, de Boerenpartij o.l.v. boer Hendrik Koekoek, de Centrum-Democraten  van Hans Janmaat , Leefbaar Nederland,  

Lijst Pim Fortuyn, de Partij voor de Vrijheid   (PVV) van Geert Wilders. Al deze groeperingen kenmerken zich door hun protest tegen de gevestigde orde, hun nationalisme, hun vertegenwoordiging van specifieke groepsbelangen. Bovenstaande bewegingen zijn steeds teloor gegaan vanaf het moment dat ze politieke verantwoordelijkheid moesten gaan dragen!

(diverse openbare bronnen)

x  Powerful Protection for WordPress, from Shield Security
This Site Is Protected By
Shield Security