Van pijn naar verlichting: alles wat u moet weten over heupartrose
 |
Orthopedisch chirurg Drs. J.I. de Jong.
In de loop van een mensenleven, zet een gemiddeld persoon genoeg stappen om maar liefst vier keer de aarde rond te lopen. |
Elke stap is een klein wonder van menselijke mobiliteit, maar ook een moment van onzichtbare druk op onze heupgewrichten. Met de tijd en die talloze stappen, neemt het risico op slijtage van het kraakbeen gestaag toe. Dan verandert elke stap van een moeiteloze beweging in een pijnlijke uitdaging. Het is de dagelijkse realiteit voor tienduizenden Nederlanders die leven met heupartrose, of zoals orthopeden het noemen, coxartrose. Wat zijn de symptomen en belangrijker nog, hoe kan deze gewrichtsaandoening worden behandeld?
Slijtage in het heupgewricht: coxartrose
Jaarlijks worden door huisartsen maar liefst 20.000 nieuwe gevallen van artrose in het heupgewricht geconstateerd. Heupartrose ontwikkelt zich vooral bij ouderen boven de 55 jaar. Daarnaast hebben twee keer zo veel vrouwen dan mannen last van slijtage in het heupgewricht.
Zo werkt het heupgewricht
Het heupgewricht is een kogelgewricht dat uit twee onderdelen bestaat. De bolvormige kop van het dijbeen past precies in de heup kom van het bekken. Daardoor kan dit flexibele gewricht zonder problemen alle richtingen op bewegen. Het been kan worden gestrekt, gebogen en zijwaarts naar binnen en buiten bewogen worden, zonder dat het heupgewricht te zwaar belast kan worden. De heup kom en de heup kop zijn bekleed met een dikke laag kraakbeen. Dit heeft een schok dempende werking en zorgt ervoor dat beide bot-uiteinden van het heupgewicht soepel over elkaar kunnen blijven glijden. Het is niet zo verbazend dat juist dit gewricht zeer gevoelig is voor slijtage. Tijdens een wandeling van 5 kilometer wordt het heupgewricht ongeveer 10.000 keer met een gewicht van 300 kilo belast. Dit geeft geen problemen, zolang de spieren, het kraakbeen en het gewrichtskapsel maar gezond zijn.
Oorzaak artrose in de heup
Artrose is niets meer en niets minder dan een natuurlijk slijtageproces. Ook door aangeboren afwijkingen, ontstekingen elders in het lichaam of beschadigingen door een ongeval kan artrose in het heupgewricht ontstaan. Mensen die beroepsmatig de heupgewrichten zwaarder belasten of last hebben van overgewicht, worden vaker getroffen door coxartrose.
Is mijn heup versleten?
Bij artrose in de heupgewrichten gaat dus het tussenliggende kraakbeen kapot. Daardoor kunnen de beide botuiteinden minder soepel over elkaar glijden. Bovendien kunnen schokken van bewegingen minder goed opgevangen worden. Uiteindelijk kan het kraakbeen helemaal verdwijnen.
Op dat moment bewegen de ruwe botuiteinden langs elkaar. Het bot zal op de toegenomen druk reageren met ‘osteofytvorming’: er ontstaat abnormale botgroei aan de randen van het heupgewricht.
Wat zijn de symptomen van heupartrose?
Een belangrijke aanwijzing van artrose in de heup is pijn in de lies met veelal uitstraling naar de bilstreek, het bovenbeen en de knie. Sterker nog, soms is pijn in de knie het enige symptoom en kan een slecht oplettende huisarts u voor een knieprobleem doorsturen, terwijl het echte probleem een etage hoger zit.
Waar zit de pijn bij artrose in de heup? Ook kunnen er startklachten ontstaan. Er is dan sprake van pijn en stijfheid bij het opstaan uit bed of van een stoel. Naarmate het slijtageproces vordert, wordt het bewegen van het heupgewricht steeds pijnlijker en moeizamer.
Routinehandelingen – zoals veters strikken, traplopen en auto instappen – worden dan meer en meer problematisch. Wanneer de slijtage langer aanwezig is, kan het been een naar buiten gedraaide stand aannemen. Dit is het gevolg van verkorting van de kapsels, ligamenten en spieren rond het heupgewricht.
Diagnose artrose in de heup
De arts kan meestal door het stellen van vragen en het verrichten van een lichamelijk onderzoek de diagnose al stellen. Röntgenfoto’s van het heupgewricht worden routinematig gemaakt, zeker als er een operatie overwogen wordt. Wanneer het kraakbeen is afgesleten, is dat op de foto duidelijk te zien: de gewrichtsspleet is dan versmald. Ook worden op een röntgenfoto de eventuele gevolgen van de aandoening zichtbaar, zoals osteofyt-vorming en standsveranderingen.
Behandeling van coxartrose
Hoe wordt artrose in de heup behandeld? Als kraakbeen eenmaal beschadigd is, is er geen herstel meer mogelijk. De behandeling is er dan ook op gericht om de pijn en stijfheid van het gewricht te verminderen. Meestal volgt een doorverwijzing naar een fysiotherapeut, maar je kan je afvragen of dat erg zinvol is. De artrose gaat er immers niet van weg. Maar aan de hand van oefeningen leert hij de patiënt wel hoe te blijven bewegen zonder het heupgewricht te overbelasten.
Wat moet je doen als je heup pijn doet? Bij een matig versleten heup kunt u proberen de pijn onder controle te houden met Paracetamol. Een mogelijk alternatief zijn dan de natuurlijke ontstekingsremmers zoals bijvoorbeeld vloeibare Groenlipmossel, Curcumine of Zwarte bes-blad. Deze natuurlijke ontstekingsremmers verlichten de pijn zonder de bijwerkingen.
Hoe oud moet je zijn voor een nieuwe heup? Bij vergaande slijtage en de daarbij behorende pijnklachten met beperkingen kan ook het gehele gewricht vervangen worden door een kunstheup. Zo’n prothese gaat gemiddeld 15 jaar mee. Daarom zal een orthopeed u liever niet voor uw zestigste willen opereren. Dit om te voorkomen dat er in de toekomst een derde en zeer risicovolle heupvervanging nodig is.
Heupslijtage fietsen en wandelen
Mag u wandelen en fietsen bij heupartrose? Net als bij alle andere vormen van artrose geldt, dat het belangrijk is om regelmatig te blijven bewegen. Met een half uur wandelen, fietsen of zwemmen zorgt u voor sterke spieren rond het aangetaste gewricht. Dit geeft meer steun aan de heup, zodat de pijn minder wordt en het slijtageproces wat wordt afgeremd. Voorkom wel overbelasting van het heupgewricht, dus blijf binnen uw grenzen.
De artrose aan de heup zal desondanks geleidelijk verergeren. Dan is het verstandig om minder lang en intensief te gaan bewegen.
Versleten heup en rugpijn 20 tot 40 procent van de patiënten met heupartrose hebben ook last van lage rugpijn. Het slijtageproces veroorzaakt heel geleidelijk een verdikking en verkorting van het gewrichtskapsel rond het heupgewricht. Daardoor wordt dit gewricht minder flexibel en nemen de omringende spieren in kracht af. Het langetermijneffect van deze verminderde mobiliteit van het heupgewricht is, dat de aangrenzende spieren in de onderrug overmatig gebruikt worden. Dit zorgt voor lage rugpijn.
# Oefeningen bij artrose in de heup
Mobiliserende oefening 1: Ga op uw rug liggen met één been gebogen en de voet plat op de grond. Het andere been houdt u gestrekt op de grond. Beweeg het gestrekte been over de grond naar buiten toe. Schuif het na drie tellen weer terug. Doe deze oefening daarna met het andere been.
Mobiliserende oefening 2: Ga op uw rug liggen met uw benen opgetrokken en de voeten plat op de grond. Spreid uw benen naar buiten, maar houdt uw voeten tegen elkaar. Houdt deze positie 8 tellen vast. Mobiliserende oefening 3: U gaat recht op staan. Zet één been naar voren en één been naar achteren. Duw de heup van het achterste been naar voren. Herhaal dit met het andere been.
Spierversterkende oefening 4: Ga op uw rug liggen met uw benen opgetrokken en de voeten plat op de grond. Kantel uw bekken voorover en maak een bruggetje, waarbij uw bovenlichaam in het verlengde van uw bovenbenen komt. Keer terug naar de beginpositie.
Spierversterkende oefening 5: Ga rechtop staan met uw voeten iets uit elkaar, recht onder uw heupen. Zak door de knieën, terwijl u de billen naar achteren beweegt. Zorg dat de knieën niet voorbij de tenen komen.
