Oud, ouder, oudst: het nut van vasten
De kortste weg naar héél oud worden? Héél streng calorieën tellen. Zo werkt het althans bij muizen. Waarom rekt minder eten de levensverwachting op? En werkt dat ook voor ons mensen? Calorische restrictie lijkt een wondermiddel als je naar proefdieronderzoek kijkt. Het recept is simpel: muizen mogen niet vrijuit eten, maar gaan op dieet. Meestal krijgen ze zo’n twintig tot dertig procent minder calorieën binnen dan ze uit eigen beweging zouden oppeuzelen, terwijl ze wel genoeg nuttige voedingsstoffen gevoerd krijgen. Het resultaat is verbluffend: de dieren worden flink ouder.
In de bio-industrie hanteren ze dezelfde principes, echter deze dieren worden niet oud!
| Bouwen of onderhouden Om te begrijpen waarom hongerige muizen zo oud worden, moeten we kijken wat voeding op celniveau doet. Voedsel vormt voor cellen niet alleen een energiebron, maar ook een bouwmateriaal. Eiwitten vormen het bouwblok van vrijwel elk onderdeel van een cel. |
|
 |
Zodra er voedsel binnenkomt, slaat een cel gewoonlijk aan het timmeren, vertelt metabolismedeskundige
Prof. Dr. C.G. (Cor) Calkhoven van verouderingsinstituut ERIBA (UMC Groningen). |
Er is immers bouwmateriaal en energie, bijvoorbeeld om spieren te ontwikkelen of verder te groeien. Als er veel calorieën aanwezig zijn, gaat de cel helemaal in groeimodus. Dat stimuleert de groei van eiwitten en remt de recycling van biomaterialen.
Bij calorierestrictie gaat er een soort schakelaar om, dan switch je naar onderhoud. Een cel stopt het groeisignaal en activeert recyclingmechanismes, om zo optimaal mogelijk gebruik te maken van biomateriaal dat in de cel aanwezig is. Bij gebrek aan nieuw bouwmateriaal worden bestaande eiwitten omgebouwd en voeren cellen intern reparaties uit: het lichaam schakelt bijvoorbeeld beschermingsmechanismes in die speuren naar fouten in het DNA. Zo blijven cellen beter functioneren.
Genoeg is genoeg?
Opbouw en onderhoud zijn beide belangrijk, maar bij een gewoon eetpatroon staat je lichaam vooral in anabole modus: de bouwstand. Het lijkt wenselijk om je lichaam vaker in de afbrekende, katabole fase te krijgen. Pas als je echt moet interen op reserves springen cellen over op de onderhoudsprocessen. Maar voor het zover is, staat het volgende maaltje gewoonlijk al klaar, bij mensen en bij muizen die vrijuit kunnen eten in een kooitje. Pas bij minder calorieën komt hun lichaam aan wezenlijk onderhoud toe, en stijgt hun levensverwachting dus flink.
Je wordt mager, hebt het continu koud en wordt gewoon chagrijnig van de honger
Calorische restrictie zet het metabolisme op een lager pitje. Een overload is niet goed.” Cellen ontwikkelen dan bijvoorbeeld lichte ontstekingsreacties. Het is belangrijk dat de schakelaar regelmatig schakelt tussen opbouw en afbraak binnen cellen. Dat sluit ook aan op hoe mensen oorspronkelijk leefden, met perioden tussen maaltijden waarin ze inteerden op reserves.
 |
Andere studies tonen dat een echt hongerdieet wel degelijk de levensduur verlengt, vertelt Dr.ir. Pol Grootswagers van Wageningen University, die onderzoek doet naar voeding en veroudering. |
Je ziet wel echt effecten van minder eten dan je behoefte. Zulke caloriebeperking heeft trouwens niet alleen voordelen, benadrukt Grootswagers, het is zelfs behoorlijk aangenaam. Mensen houden er niet van. Je wordt echt mager, hebt het continu koud en wordt gewoon chagrijnig van de honger.
Mensen die al een heel gezond leven hebben, hebben waarschijnlijk minder baat bij supplementen. Wie gezond eet, schakelt zelf al geregeld de beschermingsmechanismen in.
Nemo kennislink Pepijn van der Gulden
