Long COVID, ook wel post-COVID genoemd
Verwijst naar langdurige gezondheidsklachten die sommige mensen ervaren na herstel van een COVID-19 infectie. Er is nog veel onduidelijk over het ziektebeeld en er is behoefte aan effectieve behandelingen die (de oorzaken van) long COVID klachten kunnen verminderen of wegnemen.
Long COVID syndroom
Er is sprake van long COVID, hierna genoemd als post-COVID, als de gezondheidsklachten langer dan 3 maanden aanhouden. Deze gezondheidsklachten kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen aanhoudende symptomen omvatten zoals vermoeidheid, kortademigheid en concentratieproblemen, evenals effecten op langere termijn zoals schade aan hart, longen en hersenen. De aanhoudende klachten hebben vaak een negatieve invloed op het sociaal functioneren, het functioneren op werk en op de kwaliteit van leven.
Post-COVID: onderzoeksprogramma, kennisinfrastructuur en expertisenetwerk
ZonMw heeft van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) goedkeuring ontvangen voor het programma Post-COVID: onderzoeksprogramma, kennisinfrastructuur en expertisenetwerk. Het programma richt zich op het vergroten en delen van kennis en expertise over post-COVID voor diagnose, behandeling en het optimaliseren van zorg voor de patiënten. Voor het programma en de uitvoering is € 32 miljoen beschikbaar gesteld.
- Onderzoeks- en expertisenetwerk post-COVID
Binnen deze programmalijn zal er een landelijk onderzoeks- en expertisenetwerk opgericht worden. Het netwerk heeft als doel een onderzoeksinfrastructuur op te zetten ter bespoediging van onderzoek naar post-COVID. Daarnaast is het netwerk belangrijk voor het opbouwen van expertise over post-COVID en heeft het als taak om beschikbare kennis en resultaten uit onderzoek zo snel mogelijk terecht te laten komen bij zorgprofessionals en patiënten. De subsidieronde voor het onderzoeks- en expertisenetwerk post-COVID is op 1 november 2023 gesloten.
ZonMw is voornemens om begin 2024 de uitkomst van deze subsidieronde te publiceren. - Onderzoeksprogramma
Deze programmalijn richt zich op het ontwikkelen van benodigde kennis over de mechanismen die betrokken zijn bij post-COVID en daarnaast de verdere ontwikkeling van diagnostiek, behandeling en optimalisatie van zorg voor post-COVID patiënten. De kennisvragen vanuit de overkoepelende kennisagenda long COVID geven verder richting aan het te financieren onderzoek binnen het onderzoeksprogramma.
Europese samenwerking
Naast samenwerking binnen Nederland is het ook belangrijk om op internationaal niveau samen te werken en kennis te delen. De Europese Commissie (EC) heeft daarom een Europese samenwerking geïnitieerd rondom post-COVID in de vorm van een expertisenetwerk NFU (Network of Expertise on Long COVID under the Expert Group on Public Health). Vanuit Nederland zijn de NFU, C-support en ZonMw voorgedragen door het ministerie van VWS om hierin deel te nemen. Op 2 mei 2023 vond de startbijeenkomst plaats met alle potentiële leden van het netwerk. De EC heeft een budget van € 50 miljoen beschikbaar gesteld voor het Europese netwerk.
Post-COVID onderzoek
ZonMw maakt breed wetenschappelijk onderzoek mogelijk naar COVID-19, post-COVID en de effecten daarvan op de maatschappij. Dit doen we samen met opdrachtgevers, beleidsmakers, onderzoekers, patiënten, praktijkprofessionals, dataprofessionals en internationale partners.
Financiering binnen verschillende (deel)programma’s en subsidierondes
In 2020 is in opdracht van het ministerie van VWS het COVID19-programma opgezet. Binnen de subsidierondes in het COVID-19-programma zijn vanaf 2020 al enkele projecten opgenomen die onderzoek doen naar het verloop van ziekte na een COVID-19-infectie en zich ook richten op de langere termijn. Vanaf 2021 is het deelprogramma ‘Aanhoudende klachten en nazorg’ opgezet waarbinnen 4 subsidierondes zijn uitgezet, specifiek met betrekking tot post-COVID. Aanvullend zijn er onderzoeken die raken aan post-COVID en die vanuit de deelprogramma’s ‘COVID-19 behandeling’ en ‘COVID-19 vaccinatie’ zijn gefinancierd. Recent is er binnen het deelprogramma ‘COVID-19 behandeling’ een subsidieronde ‘Diagnostiek en behandeling van post-COVID’ geopend. Het doel van de ronde is de (door)ontwikkeling en/of toepassing van innovaties die ten goede komen aan de diagnostiek en/of behandeling van post-COVID.
De onderzoeksdoelen binnen de verschillende projecten zijn divers: van beter subtyperen van patiëntencategorieën, het onderzoeken van onderliggende mechanismes van post-COVID in bijvoorbeeld één specifiek orgaan, tot de effectiviteit van interventies. De meesten onderzoeken lopen nog, enkele onderzoeken zijn al afgerond. Kijk voor meer informatie over de projecten of de projectresultaten binnen de verschillende (deel)programma’s en subsidierondes hieronder.
Bron: ZonMw
Studenten biomedische wetenschappen en geneeskunde gaan in het laboratorium onderzoeken of de wisselwerking tussen auto-antistoffen en immuuncellen een rol speelt bij het ontstaan van Long-COVID-symptomen als vermoeidheid, spierpijn en verminderde spiersterkte. Daarmee wordt het meest kansrijke voorstel uitgewerkt dat is ingediend en gepresenteerd tijdens de Long-COVID Challenge. “Dit idee is relevant voor patiënten, innovatief, out of the box én uitvoerbaar”, zeggen onderwijscoördinatoren Marco van Brussel en Niels Bovenschen, de initiatiefnemers van de interdisciplinaire health-challenge.
“Ik had wel de presentatie van ons onderzoeksvoorstel voorbereid, maar niet een eventuele overwinningsspeech.” Met een lach blikt Melisa Ozcan terug op de bekendmaking – woensdag 9 november – dat zij, zeven medestudenten biomedische wetenschappen en 24 geneeskundestudenten het meest kansrijke onderzoek idee hebben ingediend voor de Long-COVID Challenge.
Uniek
Vooral die laatste gedachte sprak de jury aan. De onderzoeksvoorstellen zijn onder meer beoordeeld op hun out of the box-gehalte. “En over de eventuele rol van immuun cellen bij Long-COVID is nog niet eerder nagedacht”, zegt Melisa. “Hoe dit idee ontstond? Iemand met Long-COVID heeft geen COVID-19 meer, dus gaan wetenschappers ervan uit dat de infectie voorbij is. Die persoon zit niet meer in de acute fase. Dat is best een logische gedachte. Maar tegelijkertijd is bekend dat mensen met Long-COVID symptomen hebben die duiden op een verstoorde afweer.
Mogelijk worden de immuun cellen dus nog steeds negatief beïnvloed en richten ze zich op de spiercellen. Die gedachte maakt ons onderzoeksvoorstel uniek.”
Bron: Groep jonge onderzoekers UMC
